Zależność emocjonalna – na czym polega i jak sobie z nią poradzić?

Zależność emocjonalna często rozwija się niezauważalnie – początkowo może przypominać nawet zwykłą silną potrzebę miłości i bliskości czy tęsknotę. Tak naprawdę jednak jest to poważny problem, który z czasem może stać się wyniszczający i doprowadzić do utraty niezależności, zaburzeń lękowych i problemów z samooceną. Jak ją zwalczyć i krok po kroku odzyskać wewnętrzną równowagę? 

Czym jest zależność emocjonalna i jak się objawia? 

Zależność emocjonalna to inaczej stan, w którym dana osoba odczuwa silną potrzebę przebywania z innymi i doświadczania uczuć ze strony innych (rodziny, przyjaciół, znajomych, partnera), najczęściej kosztem własnych potrzeb i/lub granic. Osoby zmagające się z problemem zależności często: 

• doświadczają intensywnego lęku przed odrzuceniem i samotnością,
• mają trudność z wyrażaniem własnych opinii,
• unikają konfliktu za wszelką cenę,
• mają niestabilną samoocenę, zależną od innych,
• stawiają potrzeby innych ponad własne,
• czują się niekompletne/puste bez obecności innych,
• potrzebują ciągłego zapewniania o uczuciach ze strony innych.

Przyczyny zależności emocjonalnej

Przyczyn zależności emocjonalnej może być wiele – w większości jednak swoje korzenie ma w dzieciństwie. To właśnie w relacji z rodzicami/opiekunami dziecko uczy się, jak prawidłowo funkcjonować pod względem emocjonalnym. Do trudności w dorosłych relacjach mogą za to doprowadzić: 

Reklama

• Niestabilne więzi z opiekunami – dzieci, które nie otrzymały wystarczającego wsparcia, bliskości i przewidywalności w relacjach z rodzicami, uczą się, że ich potrzeby nie zostaną zaspokojone;
• Brak nauki regulacji emocjonalnej – dziecko, które nie zostało nauczone rozumienia i przeżywania swoich emocji, nie posiada umiejętności samodzielnego radzenia sobiez trudnymi przeżyciami – to może powodować, że jako dorosły, może patrzeć na partnera jako na jedyne źródło ukojenia i wsparcia emocjonalnego;
• Zaniedbanie emocjonalne – jeśli dziecko czuło się nie słuchane i niewidziane, a rodzice nie reagowali na jego potrzeby, w późniejszym życiu może wykształcić przekonanie, że miłość i uwaga są czymś, na co trzeba zasłużyć;
• Brak właściwych wzorców relacyjnych – gdy dziecko obserwuje, że jeden z opiekunów tkwi w relacji, od której jest uzależniony lub w której doświadcza krzywdy, może nieświadomie powielać te wzorce w dorosłym życiu.

Oprócz tego zależność emocjonalna może być wzmacniana przez czynniki kulturowe i społeczne, które promują przekonania, że miłość to poświęcenie czy że odczuwanie pełni szczęścia możliwe jest tylko w związku. Dodatkowo mają na to wpływ traumatyczne doświadczenia, takie jak porzucenie, zdrada czy śmierć bliskiej osoby, które często wywołują lęk przed samotnością i sprawiają, że osoba kurczowo trzyma się relacji, nawet jeśli jest ona dla niej szkodliwa. W niektórych przypadkach przyczyną mogą być także zaburzenia osobowości, np. borderline lub osobowość zależna, które utrudniają budowanie zdrowych więzi.

Jakie skutki niesie ze sobą zależność emocjonalna? 

Długotrwała zależność emocjonalna może prowadzić przede wszystkim do: 

• utraty poczucia własnej tożsamości,
• obniżonej samooceny,
• trudności w samodzielnym podejmowaniu decyzji,
• tendencji do zawierania i tkwienia w toksycznych relacjach z obawy przed samotnością,
• zaburzeń lękowych i depresyjnych.

Sposoby na wyjście z zależności

Praca nad zależnością emocjonalną wymaga dużo czasu oraz wysiłku ze strony nią dotkniętej. Choć z pewnością jest to wymagające, jej przezwyciężenie jest jak najbardziej możliwe z pomocą paru kroków:  

Krok 1: Uświadomienie sobie istniejącego problemu 

Reklama

Zauważenie, że nasze podejście do relacji jest niezdrowe to najważniejszy punkt, od którego zaczyna się realna zmiana. Często w tym celu potrzebna jest pomoc psychologa i/lub szczera rozmowa z bliskimi.

Krok 2: Praca nad samooceną

Rozwijanie zdrowej samooceny polega na stopniowym budowaniu przekonania, że jesteśmy wartościowi niezależnie od opinii czy obecności innych. Jak podkreślają eksperci Pleso,  pomocne może być przy tym wyznaczanie sobie małych celów, świętowanie drobnych sukcesów, rezygnacja z autokrytyki oraz otaczanie się wspierającym gronem. 

Krok 3: Wyznaczenie granic

Reklama

Niezależność emocjonalna zaczyna się od zrozumienia i wyrażania własnych potrzeb. Nauka mówienia „nie”, asertywna komunikacja oraz szacunek do własnych emocji i przestrzeni to kluczowe umiejętności w budowaniu zdrowych relacji.

Krok 4: Wsparcie specjalisty

Psychoterapia, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym, psychodynamicznym lub schematów, pomaga zidentyfikować niezdrowe wzorce myślenia, przekonania i mechanizmy lękowe, które wzmacniają zależność emocjonalną. Regularna praca z terapeutą wspiera i znacząco przyspiesza proces zmiany i zdrowienia.

Reklama